50 ve üzerinde çalışanı bulunan özel sektör işverenler, çalışan sayısının %3’ü kadar engelli işçiyi meslek, beden ve ruhsal durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Çalışan sayısına bağlı olarak zorunluluk kapsamında çalıştırılması gereken engelli işçi sayısının tespiti gerekmektedir.
4857 sayılı İş Kanununun 30. maddesi uyarınca çalıştırılması zorunlu engelli sayısının tespitinde:
- Engelli çalışanlar, toplam işçi sayısına dâhil edilmez.
- İşverenin mevcut işçileri arasında sonradan engelli durumuna geçen bir personel var ise işverenin engelli personel sayısına dâhil edilebilmektedir.
- Aynı işverenin aynı il sınırlarındaki farklı işyerlerinde çalışan işçilerinin toplam rakamı üzerinden hesaplama yapılmalıdır. Engelli personel oranını hesaplamak için temel aldığımız toplam işçi sayısına o il sınırlarında, o işverene bağlı olarak çalışan kısmi süreli, belirli ya da belirsiz süreli olması fark etmeksizin tüm çalışanlar dâhil olmalıdır.
- Farklı illerde bulunan işyerleri için hesaplama o il içerisinde çalışan işçi sayısı üzerinden yapılacaktır.
Özel sektör işverenlerinin, çalıştırmakla yükümlü oldukları engelli işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığıyla sağlamaları gerekmektedir. Türkiye İş Kurumu aracılığı olmadan özürlü istihdam eden özel sektör işvereni, özürlünün işe başlama tarihinden itibaren bu durumu en geç 15 iş günü içinde Kuruma bildirmesi ve tescil ettirmesi zorunludur. Kurum tarafından tescili yapılmayan işçi engelli statüsünde değerlendirilmez.
4857 Sayılı İş Kanunu Madde 30’da düzenlenen engelli personel çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işyerleri için aynı kanunun 101. Maddesinde cezai müeyyidesi yer almaktadır. Yükümlü olunan ve çalıştırılmayan her işçi ve çalıştırılmayan her ay için idari para cezası uygulanmaktadır.
