İşe İade Davası, işveren tarafından iş akdi geçerli bir neden olmaksızın feshedilen işçinin, iş güvencesinden faydalanarak işe iadesini talep ettiği dava türüdür.
İşe iade hükümlerinden yararlanılabilmesi için;
- İşveren bahsi geçen iş yerinde en az 30 işçi çalıştırıyor olmalıdır.
- İşe iade davası açmak isteyen işçi o işyerinde en az 6 ay çalışmış olmalıdır.
- İşçi ile işveren arasında belirsiz süreli bir sözleşme bulunmalıdır.
İş sözleşmesini feshetmek isteyen işveren; feshi yazılı olarak bildirmek, feshin gerekçesini açıkça belirtmek, feshe bağlı olarak ortaya çıkan tüm hakları fesih tarihinde işçiye ödemekle yükümlüdür.
İş Kanunun 20. maddesi iş sözleşmesi haksız bir şekilde feshedilen işçinin bu feshe ne şekilde itiraz edip dava açabileceği hususunu düzenlemiştir. Bu düzenlemeye göre; iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir.
İşe iade davası sonucunda işçinin açtığı dava kabul edilir ve işçi haklı bulunur ise işverenin yaptığı iş sözleşmesi feshi geçersiz sayılır ve işçinin işe iadesine karar verilir. Bu durumda mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 10 gün içerisinde işçinin işverene başvurması gerekmektedir. Süresi içinde işe başlama talebinde bulunan işçiyi işverenin bir ay içinde işe başlatması gerekir.
İşe iade davası sonucunda işe iade edilmesine karar verilen ve gerekli sürede işe başlama talebinde bulunan işçiyi işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise işçi çalıştırılmadığı süre için en fazla 4 aylık ücreti tutarına kadar hesaplanan ve mahkeme kararında belirtilen “boşta geçen süre” ücretine hak kazanacaktır.
Bunun yanı sıra işe iade davasını kazandığı hâlde işçiyi işe almayan işveren, “işe başlatmama tazminatı” ödemekle de yükümlü olur. Bir ay içinde işçiyi işe başlatmayan işveren, işçiye en az 4 aylık ve en çok 8 aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
İş akdi haksız feshedilen işçiye kıdem vb. tazminat hakları ödenmiş ise açılan dava sonucu işe tekrar başladığında, işten çıkarılırken kendisine ödenen tazminatı işverene geri vermesi gerekir.
Tıpkı işverenin, işçiyi işe başlatma zorunluluğu olmadığı gibi işçinin de işe başlama talebinde bulunma zorunluluğu yoktur. Bu durumda işe iade kararına rağmen işçi işe başlama talebinde bulunmaz veya işveren tarafından yapılan işe davete uymaz ise işverenin geçersiz feshi geçerli hâle gelecektir. Bu durumda işçi, boşta geçen 4 aylık süreye ilişkin ücretini ve işe başlatmama tazminatını isteyemeyecektir. Fakat kıdem ve ihbar tazminatını talep edebilecektir.
